Liburua Jesus María Omeñacari eskainita dago, Arte Ederren Akademiakoa Nafarroakoa arteren zaintze eta promozio ekimenengatik. Liburuaren idazlea, Ricardo Fernández Gracia, Katedrako irakasle eta zuzendariordea hau “Eguberria arteetan” zikloan aurkeztu zuen.

Belenes históricos en Navarra. Figuras para la memoria orain arte bildutako materiala da- adierazten zuen irakasleak- baina oraindik lan handia dago egiteko. Alde batetik herrietako despopulatzea eta bestetik etxe zaharren uztea azkeneko urte hautan jaiotza askoren galtzea eragin du.

Ala eta ere, iritsi zaizkigun jaiotzei esker, ikertzaile honek ikusi ahal izan du beste garaiko jaiotzak era bat ezberdinak zirela. Liburu honetan biltzen direnak hispaniar jaiotza sinbolokoen adierazgarriak dauzkate. Ez dute proportziorik errespetatzen ezta oraingoen arau historiakoak.

Karmeldar oinutsen San Jose komentuko jaiotza, Nafarroako zaharrena

“Nafarroa ez zen gelditu alde batera XVII. mendetik haurrera europan zehar eman zen jaiotzen zabalketan. Garai hartan noblezia, eta instituzio erlijiosoek saiatu ziren jaiotza gero eta elaboratuagoak erakusten” adierazi zuen Ricardo Fernándezek.

Lehendabiziko irudikapen tridimentsionalari buruz, ikertzaileak adierazi zuen XVII. mendekoa izan zela, Iruñeko Karmeldar oinutsen San Jose komentuan zeukatena. Beste aldetik hobekien kontserbatuta dagoen jaiotza monumentala hiri berako Agustindar errekoletoen komentuan dago.

Era berean, jaiotza nabarmenak altxatzen dira, XVIII bitrinetan eta erakustokietan, baita ere egur polikromatutako talde bat Mendigorriako elizarako 1825an Juan Jose Veraz irudigileari enkargatua. Hain zuzen ere XIX. Mendean talde hauek herrikoi bihurtu ziren Espainia osoko etxeetan. Nafarroan fama berezia hartu zuten “barros murcianos” deitzen zitzaienak.